Ta ningi omalunduluko moonkalamwenyo dhaakwashigwana
Launa Shofondjodi Shimbode ngoka a kala nokugandja omakwatho guundjolowele momagumbo okwa nongele nkene aantu taya lumbu moluhepo na oya pumbwa omakwatho.
ILENI NANDJATO
Omunamimvo 71 omupangi nale keithano gwomOndangwa okwa gandja oondya kaantu ya thika po 300 mondoolopa moka oshowo momukunda gwaandjawo Epinga, moshitopolwa shaHangwena.
Mayola gwondoolopa yaNdangwa, Paavo Amwele okwa pandula Launa Shofondjodi Shimbode omolwa oonkambadhala dhe okukwathela oshigwana nokutsakaneka epangelo ondjilakati mokupalutha mboka ya pumbwa oondya.
Shimbode okwa yambidhidhwa kookume ke AaGermany mokulanda oondya dhoka.
Metitano lya piti, okwa gandja ooshako dhuusila wepungu dhili 300, omagadhi gokuteleka oshowo oohi dhomondooha dhongushu yooN$31 700.
Amwele opamwe nakansela gwoshikandjohogololo Ondangwa Urban, Ronny Negonga oya kala poshituthi shegandjo lyoondya dhoka, shoka sha ningilwa pegumbo lyaShimbode pOmwandi mOndangwa.
“Onda mono eyambidhidho okuza kOmundohotola Raimo Groem Meyer opamwe nomukulukadhi gwe Michaela Fink ya za koGermany opo ndi lande iikulya mbyoka yaakwashigwana mOndangwa oshowo kEpinga. Onda tothamo mboka yeli unene moluhepo na oya pumbwa ekwatho nookume kandje mboka yaali oya tumu iimaliwa opo ndi lande iinima. Oondya dhoka odha longwa moshilongo na odha landwa okuza kaanangeshefa yomoshilongo,” Shimbode a popi.
“Ondi na omusholondondo gwomadhina gaantu mboka nda tothamo opo ya vule okumona oondya mOmashaka, Omwandi nOlunkono mOndangwa oshowo momukunda Epinga. Ofamili ndjika oya yambidhidha woo oskola yedhina Shimbode Combined School mEpinga noompumbwe dhawo dhoskola.”
Shimbode okwa popi kutya okwa longa onga omupangi moshikondo shoCentres for Disease Control and Prevention moshipangelo shaNandjokwe Lutheran Hospital.
Okwa popi kutya okwa li ha ningi ooprograma dhesiloshisho lyopaundjolowele momagumbo nomagumbo na omo iilongele kombinga yaantu kutya oya pumbwa omakwatho.
Okwa popi kutya momvula yo 2002 okwa tsakanene nOmundohotola Meyer pamwe nomukulukadhi gwe sho ye ya moNamibia okuninga omapekaapeko kombinga yaapangwa yombuto yoHIV.
“Onde ya yambidhidha nomapekaapeko gawo sho nde ya fala maantu yomomikunda miitopolwa ngaashi Oshikoto, Ohangwena oshowo Oshana. Konima oya nongele kombinga yonkalo moka tamu lumbu aantu na oya tameke okuya landela oondya, naapangwa mboka oya pandula noonkondo eyambidhidho ndyoka ya mono. Oya shuna koGermany na oya kala mekwatathano nangame nokutsikila okutuma iimaliwa ndi landele aapangwa mboka iikulya. Oya tameke woo taya yambidhidha oskola yedhina Epinga Combined School. Momvula yo 2007 sho nda yi moshipundi shevululuko oya tsikile nokukala taya tumu iimaliwa opo ndi kwathele aantu mboka ya pumbwa ekwatho ye li momudhingoloko gwandje. Ohaye ya woo mefudho moNamibia kehe omvula,” Shimbode a popi.
Okwa popi kutya Omundohotola Patrick Ikeakanam, Diina-Maria Uugulu oshowo Sofia Mbandeka oyamwe yomwaamboka ye mu yambidhidha a vule okutothamo aantu mboka ya pumbwa omakwatho moshigwana. Amwele okwa popi kutya eyambidhidho lyoshigwana oli li oshinakugwanithwa sha kehe na inali pumbwa owala okuningwa kepangelo.
Okwa tsikile kutya shoka sha ningwa kuShimbode okuulika kutya kiihole owala yemwene ihe okuna woo ohole noshigwana.
“Shoka otashi ti kutya ke na aakwanezimo mboka ye li moluhepo ihe okwa tokola okutopola naakwashigwana shoka ha mono. Shika otashi pandulwa noonkondo na osho kehe gumwe a pumbwa okuninga, okutsakaneka epangelo ondjilakati,” Amwele a popi.
“Otandi indile kutya otwa mona omuloka omuwanawa, onkene kwashilipaleka kutya owu na oshikunino konima yegumbo lyoye nokukaleka omudhingoloko goye gwa yela.”
Gumwe gwomoonakumona omayambidhidho ngoka, oMaria Kongeleka, omukalimo gwomOmashaka okwa popi kutya omvula ya piti oya li omvula ondhigu okumona oondya, na oya kala aluhe yiikolelela momakwatho goondya ngoka ya pewa kuShimbode. Okwa popi kutya shoka oshikando oshititatu taya mono oondya okuza megumbo lyaShimbode.
Omunamimvo 71 omupangi nale keithano gwomOndangwa okwa gandja oondya kaantu ya thika po 300 mondoolopa moka oshowo momukunda gwaandjawo Epinga, moshitopolwa shaHangwena.
Mayola gwondoolopa yaNdangwa, Paavo Amwele okwa pandula Launa Shofondjodi Shimbode omolwa oonkambadhala dhe okukwathela oshigwana nokutsakaneka epangelo ondjilakati mokupalutha mboka ya pumbwa oondya.
Shimbode okwa yambidhidhwa kookume ke AaGermany mokulanda oondya dhoka.
Metitano lya piti, okwa gandja ooshako dhuusila wepungu dhili 300, omagadhi gokuteleka oshowo oohi dhomondooha dhongushu yooN$31 700.
Amwele opamwe nakansela gwoshikandjohogololo Ondangwa Urban, Ronny Negonga oya kala poshituthi shegandjo lyoondya dhoka, shoka sha ningilwa pegumbo lyaShimbode pOmwandi mOndangwa.
“Onda mono eyambidhidho okuza kOmundohotola Raimo Groem Meyer opamwe nomukulukadhi gwe Michaela Fink ya za koGermany opo ndi lande iikulya mbyoka yaakwashigwana mOndangwa oshowo kEpinga. Onda tothamo mboka yeli unene moluhepo na oya pumbwa ekwatho nookume kandje mboka yaali oya tumu iimaliwa opo ndi lande iinima. Oondya dhoka odha longwa moshilongo na odha landwa okuza kaanangeshefa yomoshilongo,” Shimbode a popi.
“Ondi na omusholondondo gwomadhina gaantu mboka nda tothamo opo ya vule okumona oondya mOmashaka, Omwandi nOlunkono mOndangwa oshowo momukunda Epinga. Ofamili ndjika oya yambidhidha woo oskola yedhina Shimbode Combined School mEpinga noompumbwe dhawo dhoskola.”
Shimbode okwa popi kutya okwa longa onga omupangi moshikondo shoCentres for Disease Control and Prevention moshipangelo shaNandjokwe Lutheran Hospital.
Okwa popi kutya okwa li ha ningi ooprograma dhesiloshisho lyopaundjolowele momagumbo nomagumbo na omo iilongele kombinga yaantu kutya oya pumbwa omakwatho.
Okwa popi kutya momvula yo 2002 okwa tsakanene nOmundohotola Meyer pamwe nomukulukadhi gwe sho ye ya moNamibia okuninga omapekaapeko kombinga yaapangwa yombuto yoHIV.
“Onde ya yambidhidha nomapekaapeko gawo sho nde ya fala maantu yomomikunda miitopolwa ngaashi Oshikoto, Ohangwena oshowo Oshana. Konima oya nongele kombinga yonkalo moka tamu lumbu aantu na oya tameke okuya landela oondya, naapangwa mboka oya pandula noonkondo eyambidhidho ndyoka ya mono. Oya shuna koGermany na oya kala mekwatathano nangame nokutsikila okutuma iimaliwa ndi landele aapangwa mboka iikulya. Oya tameke woo taya yambidhidha oskola yedhina Epinga Combined School. Momvula yo 2007 sho nda yi moshipundi shevululuko oya tsikile nokukala taya tumu iimaliwa opo ndi kwathele aantu mboka ya pumbwa ekwatho ye li momudhingoloko gwandje. Ohaye ya woo mefudho moNamibia kehe omvula,” Shimbode a popi.
Okwa popi kutya Omundohotola Patrick Ikeakanam, Diina-Maria Uugulu oshowo Sofia Mbandeka oyamwe yomwaamboka ye mu yambidhidha a vule okutothamo aantu mboka ya pumbwa omakwatho moshigwana. Amwele okwa popi kutya eyambidhidho lyoshigwana oli li oshinakugwanithwa sha kehe na inali pumbwa owala okuningwa kepangelo.
Okwa tsikile kutya shoka sha ningwa kuShimbode okuulika kutya kiihole owala yemwene ihe okuna woo ohole noshigwana.
“Shoka otashi ti kutya ke na aakwanezimo mboka ye li moluhepo ihe okwa tokola okutopola naakwashigwana shoka ha mono. Shika otashi pandulwa noonkondo na osho kehe gumwe a pumbwa okuninga, okutsakaneka epangelo ondjilakati,” Amwele a popi.
“Otandi indile kutya otwa mona omuloka omuwanawa, onkene kwashilipaleka kutya owu na oshikunino konima yegumbo lyoye nokukaleka omudhingoloko goye gwa yela.”
Gumwe gwomoonakumona omayambidhidho ngoka, oMaria Kongeleka, omukalimo gwomOmashaka okwa popi kutya omvula ya piti oya li omvula ondhigu okumona oondya, na oya kala aluhe yiikolelela momakwatho goondya ngoka ya pewa kuShimbode. Okwa popi kutya shoka oshikando oshititatu taya mono oondya okuza megumbo lyaShimbode.
Comments
Namibian Sun
No comments have been left on this article