A ningi omuti kwe pegumbo lye
A ningi omuti kwe pegumbo lye

A ningi omuti kwe pegumbo lye

Ileni Nandjato
Omupangi e li moshipundi shevulululo, Emilia Angala (63), omukalimo gwomOngwediva okwa totopo okuti kwemwene ku na omiti dhomaludhi ga yooloka dhi vulithe po 400 dhoka dha koko nawa.

Okwa popi kutya oha longitha oshimaliwa sha thika pooN$2000 mokutekela omiti dhe dhoka kehe omwedhi moshikunino she shoka tashi ithanwa Kuku GwaKondo Gardens, tashi adhika konima yoskola yaCharles Anderson Combined School mOngwediva.

Nonando omiti dhe odhindji odhiiyimati okwa popi kutya elalakano lye kali sho okukonga iiyemo ihe okukalekapo owala omiti dha ziza nawa pokati kondoolopa.

Oshiputudhilo shoNational Botanical Research Institute (NBRI) osha ulike Angala onga gumwe gwomaakuthimbinga megandjo lyomapapa lyoTree Award 2019.

Medhimbuluko lyesiku lyoArbor Day, Botanical Society ohaya gandja oonzapo kaantu, komahangano oshowo ooskola dhoka dha gamenenepo omiti moNamibia.

Angala nuumvo okwa kutha ombinga moshituthi shegandjo lyolupandu, moka omalupandu taga ka gandjwa mOvenduka momasiku 17 gaKotomba.

Pauyelele womukomeho gwoNational Herbarium of Namibia, Frances Chase, oya lesha kombinga yehokololo lyaAngala moshifo shomauyelele shi na sha nOmauliko gIipindi mOngwediva shoka sha ningwa koNamibia Media Holdings (NMH).

Chase okwa popi kutya epapa otali dhimbulula Angala omolwa eutulemo lye.

“Konima sho twa lesha kombinga yaAngala otwa ningi omapekaapeko kombinga ye na otwa mono kutya shoka kashi shi oshikunino she shotango. Okwa li nale e na oshikunino shimwe shoka sha hanagulwapo pethimbo lyenenepeko lyondjila yaNgwediva nOshakati. Otashi holola kutse kutya konima sho oshikunino she sha hanagulwapo ina sholola na okwa ka tota natango oshikunino she shimwe nokutsikila naashoka a tamekele nasho,” Chase a popi.

Angala okwa tameke okukuna omiti dhe momvula yo 1986 sho a toto po oshikunino she shotango shoka sha li mondjila yaNgwediva nOshakati, ihe osha hanagulwapo momvula yo 2013 sho kwa nenepekwa ondjila ndjoka.

“Onda koko natate negumbo lyetu olya li miihwa. Okwa longo ndje kombinga yomaludhi gomiti ga yooloka na onda hokwa uushitwe. Sho nda tameke okulonga onga omupangi moomvula dho 1970, onda nongele kutya okukala momudhingoloko gu na omiti shi na uundjolowele onkene onda tameke okwiilonga kombinga yesimano lyomiti oshowo kombinga yomaludhi gomiti,” Angala a popi.

“Onda tameke oshikunino shandje mOngwediva momvula yo 1986 na omanga inashi hanagulwapo mo 2013 onda kunu omiti dha thika po 500. Onda tembulile oshikunino shandje megumbo lyandje li li meni lyOngwediva nomonena ondi na omiti dhi vulithe po 400. Elalakano kali shi okwiimonena iiyemo okuza momiti ndhoka ihe onda hala owala okukala momudhingoloko gwiikalekelwa, guna uundjolowe. Kehe shimwe shoka nda pumbwa oshi li moshikunino shandje.”

Angala okwa popi kutya sho a li ha longo okwa kunu omiti dhe nokudhi sila oshisho mehuliloshiwike ihe sho a yi moshipundi shevululuko momvula yo 2016, okwa yi kegumbo lye, koparadisa ye.

Okwa popi kutya okukala mondoolopa omuntu oha yi moshiponga omolwa ombepo dhoka hadhi zi moofakitoli, moohauto ihe ye okuli momudhingoloko guna uundjolowele sho egumbo lye li li kohi yomiti.

Angala oku na omiti dhiiyimati moshikunino she ngaashi omamango, omalemuna, oongongo noavocado, oshowo omiti dhilwe dhomaludhi nomaludhi.

Okwa popi kutya etompelo sho a kunu omiti ndhoka pamwe omolwa omatompelo kutya omuti kehe ogu na oshilonga shago paushitwe.

Angala oha kwathele woo aantu ya vule okukuna nenge okutsika omiti pomagumbo gawo.

ILENI NANDJATO

Comments

Namibian Sun 2024-10-06

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Premier League: Everton 0 vs 0 Newcastle | West Ham 4 vs 1 Ipswich Town | Manchester City 3 vs 2 Fulham | Leicester City 1 vs 0 Bournemouth | Brentford 5 vs 3 Wolves | Arsenal 3 vs 1 Southampton | Crystal Palace 0 vs 1 Liverpool LaLiga: Real Madrid 2 vs 0 Villarreal | Real Valladolid 1 vs 2 Rayo Vallecano | Las Palmas 0 vs 1 Celta Vigo | Getafe 1 vs 1 Osasuna | Espanyol 2 vs 1 Mallorca | Leganés 0 vs 0 Valencia SerieA: Inter Milan 3 vs 2 Torino | Atalanta 5 vs 1 Genoa | Udinese 1 vs 0 Lecce | Hellas Verona 2 vs 1 Venezia | Napoli 3 vs 1 Como European Championships Qualifying: West Bromwich Albion 0 vs 0 Millwall FC | Watford 2 vs 1 Middlesbrough | Swansea City 0 vs 0 Stoke City | Sheffield United 2 vs 0 Luton Town | Plymouth Argyle 2 vs 1 Blackburn Rovers | Derby County 2 vs 0 Queens Park Rangers | Coventry City 1 vs 2 Sheffield Wednesday | Portsmouth 1 vs 1 Oxford United | Norwich City 4 vs 0 Hull City | Burnley 0 vs 0 Preston North End | Sunderland 2 vs 2 Leeds United English Championship: West Bromwich Albion 0 vs 0 Millwall FC | Watford 2 vs 1 Middlesbrough | Swansea City 0 vs 0 Stoke City | Sheffield United 2 vs 0 Luton Town | Plymouth Argyle 2 vs 1 Blackburn Rovers | Derby County 2 vs 0 Queens Park Rangers | Coventry City 1 vs 2 Sheffield Wednesday | Portsmouth 1 vs 1 Oxford United | Norwich City 4 vs 0 Hull City | Burnley 0 vs 0 Preston North End | Sunderland 2 vs 2 Leeds United Loading... Currency: GBP to NAD 22.88 | EUR to NAD 19.17 | CNY to NAD 2.49 | USD to NAD 17.48 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.28 | EGP to NAD 0.35 | KES to NAD 0.13 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.65 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.19 | RUB to NAD 0.18 | INR to NAD 0.21 | USD to DZD 132.61 | USD to AOA 910 | USD to BWP 13.21 | USD to EGP 48.29 | USD to KES 128.5 | USD to NGN 1656.86 | USD to ZAR 17.48 | USD to ZMW 26.4 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index Same 0 | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1868.17 Down -0.05% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 14167.03 Up +0.09% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 31720.5 Up +1.24% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9661.12 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 653.84/OZ DOWN -0.0008 | Copper US$ 4.54/lb UP +0.38% | Zinc US$ 3 189.00/T DOWN -0.06% | Brent Crude Oil US$ 78.66/BBP UP +0.23% | Platinum US$ 988.89/OZ DOWN -0.0035 Loading...