• Home
  • ENERGY
  • ‘Uuwinayi woondhima dholusheno kOnooli’

‘Uuwinayi woondhima dholusheno kOnooli’

Tuyeimo Haidula
Oondoolopa ndatu oonene dhokOnooli yaNamibia-Ongwediva, Ondangwa nOshakati odha taalelwa keshongo enene lyolusheno, olusheno halu gu ko omathimbo gamwe konyala uule woowili hamano mesiku. Otalu longitha nuudhigu aanangeshefa yoongeshefa oonshona noya pumbwa ya kuthe omatokolo omanene.

Aanangeshefa yoongeshefa oonshona oyendji mboka Namibian Sun a kundathana nayo oya ti edhiladhilo lyokulongitha omikalo dhilwe dhokuminikilitha opo dhi ya kwathe uuna ku na ondhima oye dhi na, ashike omikalo ndhika dha gwedhwa po dhokuminikilitha otashi vulika dhi na ondilo. Odha kwatela ngaashi uushina hau ndunduma, uushina hau tyaatyele oongodhi (power banks), nenge uudongle.

Aakalimo yomoondoolopa ndhika natango omeya gawo ohaga pata. “Ilonga yetu ohayi kankama oshoka iilongitho yetu oyokolusheno naashika osha guma omalandithilo oshoka aalandi ihaya landa we lela. Ohatu yalula koonyala noha mu kala mwa luudha mostola. Ishewe olusheno ihalu galuka mbala nohandi yi kegumbo shampa emanya lyolaptopa yandje lya pu omulilo,” mwene gwostola yimwe yomoShakati a ti.

Itapu longwa esiku ndyoka “okugwa ko kolusheno ohaku etitha iilonga yi na okulongwa esiku ndyoka yaa longwe we. Ohandi mwena po oshoka itandi vulu okukulula kwaa na olusheno. Shika otashi ti iiyemo tayi kana, oshoka ito vulu okugwanitha po shoka aayakulwa taya pula. Nosho oshiyolithi sho ookastoma hadhi vulu okugeyela ndje shampa dhe ya mosalona ashike nokomagumbo odha zi okwaa na olusheno,” Mathew Haimbodi omukululi gwomolukanda lwUupindi mOshakati. Haimbodi okwa ti okwa landa eshina lyokukulula hali yi uumanya ihe itali gwanene ookastoma adhihe.

Taimi Shivute gwongeshefa yoTuno Trading mOshakati okwa ti elelo lyondoolopa ohali ya tseyithile ondhima kuyele shoka hashi kwatha yi ilongekidhe. Shivute okwa ti ohaya vulu okutsikila okulanditha nosho oshiwanawa, ashike ihaya vulu okulanditha mongeshefa ayihe.

Penoshili Hauholo omupandi mosalona koERF Perfect Touchma okwa ti oshiyemateka uuna e na ookastoma ya hala okuyogwa momutse nokukamulwa noshikamule shokolusheno nenge ye ya nokapleyika ka yogwe noka kamulwe. “Shoka otashi ti ito longo esiku ndyoka. Shila ongele pwe ya okastoma tayi pandwa orasta, omafufu itaga yogwa oshoka ngele owe ga yogo nena owu na okuga kamula noshikamule shokolusheno. Onkene okugwa ko kwolusheno ohaku gumu nayi iilonga yetu ,” Hauholo a ti.

Ndilimeke Haimbodi gwongeshefa yoPure-Zen Health and Skincare, mEkamuti Guest House mOndangwa okwa ti oku li melago oshoka olodge oyi na okashina haka ndunduma. Haimbodi okwa gwedha po kutya olundji momudhingoloko gwe olusheno ohalu gu ko mOosoondaha moka mwaa na omaipyakidhilo ogendji miilonga ye.

Omukuluntupithi gwondoolopa yaNdangwa, Ismael Namugongo okwa ti elelo lyondoolopa ngaashi wo aakalimo ayehe yalwe mondoolopa mwa kwatelwa aanangeshefa oya limbililwa wo kokugwa ko kolusheno nokupata kwomeya ‘ olundji lundji” mondoolopa. Namugongo okwa ti nayo wo pamwe naanangeshefa oya hala omayakulo ge li nawa.

“Osho oshiwinayi sho omayakulo getu gomeya nolusheno lwa kwatelwa mo, ohayi andjaganekwa pasystema nenge nomalyenge ga kitakana,” okwa ti. Namugongo okwa ti osystema kehe nelyenge kehe muuyuni auhe ohali vulu okupiyaganekwa (sha longekidhwa nenge inaashi longekidhwa) nOndangwa oya fa owala omahala omakwawo muka moshilongo nenge pondje yoshilongo.

“Osho oshili kutya omeya gomondoolopa ohaga andjaganekwa kehangano lyoNamwater ndjoka hali enditha omeya ngaka mokanala ga ye komashina omanene hoka haga pombelwa mominino okuya kOndangwa napalwe. Uuna pe na epuko mondjila moka nena ondoolopa itayi kala nomeya,” okwa ti. Otwa gandja omathaneko kaayakuli yetu. Namugongo okwa ti oya gandja omayele kuNamwater a kale nokashina kokupomba omeya ngele olusheno lwa gu ko piitaasi yawo yokupomba ngele mOndangwa nenge mOshakati. Okwa ti oya kundathana wo nehangano lyoNored kombinga yomakemo gaakalimo yomOndangwa.

“Otwa tula po omatuwalinga noondama dhomeya dha gwedhwa po dhi kwatelwe omeya pakathimbo ngele NamWater ita pombo omeya. Oshinima sha faathana naNored ngoka a pewa oshinakugwanithwa shokwaandjaganeka olusheno (mondoolopa). Iigongi oyendji ohayi ningwa nelalakano omahangano ngaka gaali ga hwepopaleke onkalo notashi kwatha wu kwatathane nomahangano ngaka gaali opo wu mone uuyelele owundji,” okwa ti.

Omukuluntupithi gwondoolopa yaNgwediva Damian Egumbo okwa ti inaa kala noshikumungu oshinene shomeya ga pata nenge sholusheno lwa gwa ko mondoolopa nosha lopotwa kombelewa shila oondhoka dha etwa kuutekinika naashoka itatu shi vulu. “Pomasiku mpaka inatu pata omeya nande. Ethimbo owala ndyoka omeya ga li ga pata otwa ningi etseyitho omwedhi gwa zi ko notwa tseyithile aakalimo yomondoolopa pethimbo kutya omeya otaga ka longwa,” Egumbo a ti.

Omupopiliko gwelelo lyondoolopa yaShakati Katarina Kamari okwa ti elelo oli ipyakidhila nopoloyeka yokutula ominino dhomeya gohanya molukanda Evululuko shoka tashi ka eta omeya gaa ende ethimbo nethimbo. Kamari okwa ti elelo lyondoolopa olya limbililwa molwa aanangeshefa, aanamagumbo, naalongithipunguli taya piyaganekwa konkalo, nomahangano otaga longo “neitulomo” ga kandula po omaupyakadhi mbalambala ngaashi tashi vulika.



Ihatu shi ningile owina

Omupopiliko gwehangano lyoNored Simon Lukas okwa ti ohaya kambadhala okukwashilipaleka kutya itaya piyaganeke iilonga yaantu mOngwediva nomOndangwa nomoompito ndhoka itaya vulu, ohaya tseyithile aanamagumbo naanangeshefa ya tseye kombinga yondhima manga ku na ethimbo.

“Pomasiku mpaka inatu kala noondhima lela mOngwediva ihe ope na ondhima ya longekidhwa tayi ya muKotoba lwopokati mpoka. Otatu ka tseyithila oshigwana,” Lukas okwa ti nokugwedha po kutya ita popile nande ehangano ihe etseyitho lyondhima yahugunina olya li muSeptemba nIitopolwa Omusati naKavango Uuninginino oya li yaa na olusheno. Okwa ti momasiku 24 Septemba okwa li ku na ondhima inayi longekidhwa koshitopolwa Onekwaya-Ongha shoka she etwa sho oshitenda shu umbilwa koongodhi dholusheno. Lukas okwi indile Aanamibia ya ethe po okuyonagula oongodhi dhokusheno opo Nored a kwashilipaleke olusheno lwe olwongushu nolushi okwiinekelwa.

Okwi indile wo aanamagumbo nenge aanangeshefa mboka olusheno lwawo halu kala lwaa ko oowili dha konda ndatu nenge ne mesiku opo ya ye koombelewa dhawo opo omukundu gu kandulwe po. Omukuluntu gwoshikondo shiipambele yoshigwana nomakwatathano moNamWater Lot Ndamanomhata okwa tseyitha mEtiyali kutya omeya itaga ka enda omolwa iilonga ya simana piitaasi yokupomba omeya yaNdangwa noondama moshitayimunino oshipe pokati kOndangwa nOshali.

Comments

Namibian Sun 2024-10-16

No comments have been left on this article

Please login to leave a comment

Katima Mulilo: 20° | 34° Rundu: 21° | 35° Eenhana: 22° | 35° Oshakati: 22° | 35° Ruacana: 19° | 36° Tsumeb: 24° | 31° Otjiwarongo: 17° | 33° Omaruru: 16° | 34° Windhoek: 17° | 30° Gobabis: 20° | 31° Henties Bay: 12° | 18° Wind speed: 23km/h, Wind direction: S, Low tide: 08:15, High tide: 02:25, Low Tide: 20:44, High tide: 14:39 Swakopmund: 12° | 16° Wind speed: 26km/h, Wind direction: SW, Low tide: 08:13, High tide: 02:23, Low Tide: 20:42, High tide: 14:37 Walvis Bay: 12° | 20° Wind speed: 30km/h, Wind direction: SW, Low tide: 08:13, High tide: 02:22, Low Tide: 20:42, High tide: 14:36 Rehoboth: 16° | 32° Mariental: 16° | 33° Keetmanshoop: 14° | 30° Aranos: 16° | 34° Lüderitz: 12° | 21° Ariamsvlei: 14° | 30° Oranjemund: 12° | 19° Luanda: 24° | 26° Gaborone: 16° | 31° Lubumbashi: 16° | 33° Mbabane: 9° | 28° Maseru: 14° | 28° Antananarivo: 12° | 28° Lilongwe: 17° | 25° Maputo: 15° | 28° Windhoek: 17° | 30° Cape Town: 14° | 21° Durban: 13° | 24° Johannesburg: 15° | 26° Dar es Salaam: 25° | 31° Lusaka: 15° | 30° Harare: 14° | 27° Currency: GBP to NAD 22.88 | EUR to NAD 19.17 | CNY to NAD 2.47 | USD to NAD 17.61 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.27 | EGP to NAD 0.35 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.65 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.09 | RUB to NAD 0.18 | INR to NAD 0.21 | USD to DZD 133.07 | USD to AOA 909.05 | USD to BWP 13.35 | USD to EGP 48.54 | USD to KES 128.5 | USD to NGN 1654.69 | USD to ZAR 17.61 | USD to ZMW 26.5 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index Same 0 | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1848.93 Down -0.6% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13939.72 Down -0.78% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 30584.24 Up +1.03% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9796.55 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 681.96/OZ UP +0.80% | Copper US$ 4.36/lb UP +0.88% | Zinc US$ 3 089.80/T UP 0.9% | Brent Crude Oil US$ 74.65/BBP DOWN -0.005 | Platinum US$ 994.26/OZ UP +1.04% Sport results: Weather: Katima Mulilo: 20° | 34° Rundu: 21° | 35° Eenhana: 22° | 35° Oshakati: 22° | 35° Ruacana: 19° | 36° Tsumeb: 24° | 31° Otjiwarongo: 17° | 33° Omaruru: 16° | 34° Windhoek: 17° | 30° Gobabis: 20° | 31° Henties Bay: 12° | 18° Wind speed: 23km/h, Wind direction: S, Low tide: 08:15, High tide: 02:25, Low Tide: 20:44, High tide: 14:39 Swakopmund: 12° | 16° Wind speed: 26km/h, Wind direction: SW, Low tide: 08:13, High tide: 02:23, Low Tide: 20:42, High tide: 14:37 Walvis Bay: 12° | 20° Wind speed: 30km/h, Wind direction: SW, Low tide: 08:13, High tide: 02:22, Low Tide: 20:42, High tide: 14:36 Rehoboth: 16° | 32° Mariental: 16° | 33° Keetmanshoop: 14° | 30° Aranos: 16° | 34° Lüderitz: 12° | 21° Ariamsvlei: 14° | 30° Oranjemund: 12° | 19° Luanda: 24° | 26° Gaborone: 16° | 31° Lubumbashi: 16° | 33° Mbabane: 9° | 28° Maseru: 14° | 28° Antananarivo: 12° | 28° Lilongwe: 17° | 25° Maputo: 15° | 28° Windhoek: 17° | 30° Cape Town: 14° | 21° Durban: 13° | 24° Johannesburg: 15° | 26° Dar es Salaam: 25° | 31° Lusaka: 15° | 30° Harare: 14° | 27° Economic Indicators: Currency: GBP to NAD 22.88 | EUR to NAD 19.17 | CNY to NAD 2.47 | USD to NAD 17.61 | DZD to NAD 0.13 | AOA to NAD 0.02 | BWP to NAD 1.27 | EGP to NAD 0.35 | KES to NAD 0.14 | NGN to NAD 0.01 | ZMW to NAD 0.65 | ZWL to NAD 0.04 | BRL to NAD 3.09 | RUB to NAD 0.18 | INR to NAD 0.21 | USD to DZD 133.07 | USD to AOA 909.05 | USD to BWP 13.35 | USD to EGP 48.54 | USD to KES 128.5 | USD to NGN 1654.69 | USD to ZAR 17.61 | USD to ZMW 26.5 | USD to ZWL 321 | Stock Exchange: JSE All Share Index Same 0 | Namibian Stock Exchange (NSX) Overall Index 1848.93 Down -0.6% | Casablanca Stock Exchange (CSE) MASI 13939.72 Down -0.78% | Egyptian Exchange (EGX) 30 Index 30584.24 Up +1.03% | Botswana Stock Exchange (BSE) DCI 9796.55 Same 0 | NSX: MTC 7.75 SAME | Anirep 8.99 SAME | Capricorn Investment group 17.34 SAME | FirstRand Namibia Ltd 49 DOWN 0.50% | Letshego Holdings (Namibia) Ltd 4.1 UP 2.50% | Namibia Asset Management Ltd 0.7 SAME | Namibia Breweries Ltd 31.49 UP 0.03% | Nictus Holdings - Nam 2.22 SAME | Oryx Properties Ltd 12.1 UP 1.70% | Paratus Namibia Holdings 11.99 SAME | SBN Holdings 8.45 SAME | Trustco Group Holdings Ltd 0.48 SAME | B2Gold Corporation 47.34 DOWN 1.50% | Local Index closed 677.62 UP 0.12% | Overall Index closed 1534.6 DOWN 0.05% | Osino Resources Corp 19.47 DOWN 2.41% | Commodities: Gold US$ 2 681.96/OZ UP +0.80% | Copper US$ 4.36/lb UP +0.88% | Zinc US$ 3 089.80/T UP 0.9% | Brent Crude Oil US$ 74.65/BBP DOWN -0.005 | Platinum US$ 994.26/OZ UP +1.04%